Każda droga kiedyś się kończy. Również nasza.Od dłuższego czasu w polskim systemie prawnym funkcjonuje notarialne poświadczenie dziedziczenia. Zgodnie z art. 95j Prawa o notariacie zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Jak zatem widzimy obok sądowej drogi stwierdzenia praw do spadku (postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku) istnieje obecnie alternatywa w postaci uzyskania u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Wybór trybu stwierdzenia praw do spadku, tj. sądowego albo pozasądowego (notarialnego), należy do osób zainteresowanych.
Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza jest możliwie zarówno w razie dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego. Co jednak istotne możliwość sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia testamentowego ograniczona została do dziedziczenia na podstawie testamentów zwykłych, tj. testamentu holograficznego (własnoręczny, pisemny), testamentu notarialnego i testamentu alograficznego (oświadczenie w obecności dwóch świadków, ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego).
Warto wiedzieć, że notariusz nie zawsze może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia. Część takich sytuacji w jakich notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia została wprost wskazana w art.95e §2 Prawie o notariacie.
Poza nimi brak również możliwości sporządzenia takiego aktu dla potwierdzenia dziedziczenia po osobach zmarłych przed dniem 1 lipca 1984 r.
Ponadto co niezwykle istotne notariusz może przygotować stosowny akt poświadczenia dziedziczenia tylko w wypadku istnienia w tym zakresie zgodnego żądania wszystkich osób zainteresowanych. Jeżeli osoby zainteresowane nie będą zgodne choćby co do niektórych istotnych elementów przyszłego aktu poświadczenia dziedziczenia (zwłaszcza gdy występują rozbieżności co do określenia osób będących spadkobiercami czy też ich tytułu do spadku) to notariusz powinien odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. W takiej sytuacji osoby zainteresowane winny skierować odpowiedni wniosek o stwierdzenie nabycia spadku do właściwego sądu bowiem będzie to jedyna możliwa ścieżka potwierdzenia praw do spadku.